Judy Westerveld, Strak plan

Toen ik 'Strak plan' in handen kreeg, wist ik eerlijk gezegd niet goed wat te verwachten: een 'satirische roman' over een man die een junk in huis haalt voor een zelfbedacht heropvoedingsprogramma? Een ding was zeker: het was anders dan anders. Vooruit dan maar...

Roel is bewakingsagent en hondentrainer, maar dit keer wil hij geen hond, maar een verslaafde 'africhten'. Hij gaat daarin bijzonder ver: de man moet zelfs aan de ketting. Toch lijkt hij enige resultaten te behalen, al is het de vraag hoe blijvend die zijn.

'Strak plan' heeft me aangenaam verrast. Judy Westerveld schetst een geloofwaardig portret van twee mannen in een zeer onwaarschijnlijke situatie. Mooi daarbij is hoe ze het karakter van beide heren uitvouwt tot iets genuanceerds. Een andere verdienste is de radicale keuze voor het personele perspectief: als lezer weet je niets meer of minder dan Roel, met wie je je tegen wil en dank wat moet vereenzelvigen. Denken we niet allemaal zo over junkies, lijkt de schrijfster te willen suggereren.

De plot is wat bevreemdend. Aanvankelijk lijkt het erop dat Donny zich kan revancheren, maar dan blijkt alles gecompliceerder dan je het zou verwachten. Het einde, mag ik dat al meegeven, is bijzonder onverwacht...

'Strak plan', de titel is op meerdere manieren uit te leggen, las in het begin niet heel vlot, omdat het hoofdpersonage me mateloos irriteerde. Dat teweegbrengen is natuurlijk al een verdienste op zich. Halverwege wint het boek aan snelheid. 

Ik denk niet dat ik meteen naar de winkel hol om Westervelds debuut in huis te halen, daarvoor wijkt ze te veel af van wat ik meestal lees, maar mocht ik het ooit in handen krijgen, dan hoop ik dat het even verrassend is als haar 'Strak plan'.

Michael Bright, Afrika. Oog in oog met het onbekende.

Een continent van armoede en oorlogen opnieuw ontdekken aan de hand van fascinerende nieuwe verhalen over goeddeels vertrouwd aanvoelende fauna, het is niet iedereen gegeven. Het BBC Earthteam is natuurlijk niet zomaar iedereen en wat ze presenteren in het stevige, ruime driehonderd pagina's tellende fotoboek overtreft de verwachtingen: 'Afrika' is prachtig.

Mysterieuze nachtelijke ontmoetingen tussen neushoorns, waaghalzen van hagedissen die tussen de leeuwen op vliegenjacht gaan, het zijn maar enkele van de vele spektaculaire nieuwe verhalen in de natuurdocumentaire, die ook op dvd vastgelegd werd. 

Aan de opnames werd maar liefst vier jaar gewerkt. De Arabische Lente, overijverige olifanten en nieuwsgierige leeuwen gooiden roet in het eten.

Het fascinerendst waren de vele woestijnverhalen: over mieren die de onmenselijke hitte trotseren, krokodillen en zwaluwen die je er totaal niet zou verwachten en de indrukwekkende projecten om de verwoestijning te bedwingen.

Natuurdocumentaires zijn onlosmakelijk verbonden met ecologie en het was dan ook geen grote verrassing, maar wel een aangename begroeting, in een van de laatste hoofdstukken een stand van zaken in het Afrikaanse natuurbehoud te lezen.

Natuurlijk, 'Afrika' is in overduidelijk een fotoboek dat gebaseerd is op filmbeelden en niet andersom, maar de nieuwe verhalen verfrissen als een zeldzame regenbui in de Kalahari en de foto's, gemaakt met de recentste camerasnufjes, zijn niet minder dan verbluffend.

Boudewijn Büch, De kleine blonde dood

Er zijn zo van die boeken waarvan je weet dat ze bestaan, heel lang al, maar gelezen heb je ze nog nooit, tot je er op een dag toch een in handen neemt en het begint te lezen... Dat gebeurde me met 'De kleine blonde dood', een boek waarvan de titel aantrekt en afstoot tegelijk, me associatief doet denken aan het sprookje van het meisje met de zwavelstokjes. Is het dat soort verhaal? 

Vreemd genoeg gaat Büchs boek hoofdzakelijk over Rainer, de vader van het hoofdpersonage. Die man leefde als jood in het Duitsland van Adolf Hitler. Onnodig te zeggen dat dit een onuitwisbare indruk heeft nagelaten. Op een bepaald moment zegt Rainer dat ook zelf, dat voor veel mensen de oorlog pas na mei 1945 begonnen is, in hun hoofd.

De psychische gevolgen van de jodenvervolging, daarover gaat 'De kleine blonde dood' vooral, hoe die generaties lang kunnen doorwerken, bijvoorbeeld. Vrolijk word je er niet meteen van. Rainers stemmingswisselingen en agressie richten een enorme verwoesting aan in het gezin. Boudewijn, het hoofdpersonage, mag dan nog het dichtst bij zijn vader staan, ook hij slaagt er amper in met die man op gelijke golflengte te komen. 

Bij een boek van bijna dertig jaar oud speelt de taal een belangrijke rol. In heel wat dialogen blijft die verrassend fris, maar in nogal wat beschrijvingen zijn er pakken stof op komen te liggen. Sommige woorden worden amper nog gebruikt, van andere is de betekenis wat achterhaald. De taalafstand is deels ook ruimtelijk: Büch gebruikt een aantal termen die in Vlaanderen vrij onbekend zijn. Je kunt uit de context wel min of meer afleiden waar het over zou kunnen gaan, maar je moet de draad van het verhaal toch even weer oppikken.

Laaiend enthousiast ben ik niet meteen over dit boek, maar diep teleurgesteld evenmin. Laat ik het erop houden dat ik het onderwerp stilaan wat 'gehad' heb, hoe erg dat misschien klinkt, en dat de taal af en toe afstoot, terwijl heel wat gebeurtenissen en dialogen wel nog voldoende krachtig zijn om decennia na het publiceren van de eerste versie te worden gelezen.

Lisa Boersen, Jani Kekke en de blauwe dagdromer

Aan de ontbijttafel met een van de dochters een 'geheim' gesprek voeren over kabouters en kekkes, veel en weinig slapen, of kussen geven aan de koningin, het is best wel grappig. De rest van het gezin zit erbij en kijkt er wenkbrauwenfronsend naar.

Hanna, de dochter over wie ik het had, was al grote fan van dat andere boek van Lisa Boersen, 'Hotel Tussentijd'. Dat was voor mij een goede reden om in de bib haar debuut te zoeken, deze 'Jani Kekke en de blauwe dagdromer'. Tim is een doordeweekse jongen met rijke, drukbezette ouders die absoluut geen tijd voor hem hebben, maar wel allerlei hobby's aan hem opdringen. De jongen zelf is zo snel afgeleid dat mam en pap voor hem een 'focusleraar' regelen, maar dat is buiten Jani Kekke en Svetlana gerekend...

Je merkt het al: dit leuke kinderboek zit boordevol sprankelende fantasie-elementen. Moeiteloos stap je mee in de parallelle wereld van dagdromers en kekkes. Het is alleen wat jammer dat Lisa Boersen Tim niet toelaat de kekkes zelf te bezoeken. Ik had graag eens geweten hoe die kereltjes leven en wonen, of hoe ze zelf in slaap geraken...

Net als 'Hotel Tussentijd' weet de auteur te verrassen door de grenzen van het gewone hier en daar weg te gommen, zodat er kleine openingen ontstaan die je toelaten even uit het hectische van elke dag te stappen, om er een uurtje later weer met een frisse glimlach naar terug te keren.

Saskia De Coster, Wij en ik

Het is verleidelijk om in 'Wij en ik' een autobiografisch verhaal te lezen waarin personage Sarah en schrijfster Saskia in elkaar overvloeien. Wie De Coster al een tijdje volgt of een lezing van haar heeft bijgewoond weet dat er zeker een aantal parallellen te trekken zijn. Uiteraard is het nonsens om te denken dat beide volledig samenvallen, maar laat ik bij het begin beginnen.

Heel wat jaren geleden kreeg ik een fascinerende debuutroman in handen. Het boek heette 'Vrije val' en was fantasierijk maar bijna niet te begrijpen, een beetje het soort ervaring dat ik ook met 'Tongkat' van Peter Verhelst had. In tegenstelling tot die laatste schreef Saskia De Coster steeds dikkere boeken. 'Wij en ik' is een beetje een vreemde eend in de bijt, zegt ze ook zelf. Het was haar bewuste keuze om heel wat toegankelijker te schrijven. 

Het boek gaat over een welgestelde Vlaamse familie in de jaren 1980 tot nu, maar brengt tegelijk op het symbolische niveau ook het verhaal van Vlaanderen en zelfs Europa. Dat continent heeft zijn beste tijd gehad, is bang en voorbijgestreefd. Hoofdpersonage Sarah hoopt op beterschap in New York. Het is natuurlijk de vraag of ze dat betere daar ook zal vinden...

Er zijn heel wat redenen om van 'Wij en ik' te houden. Er is de beklemmende geheimsfeer van de rijkere klasse 'op de berg' die weergaloos wordt neergezet. Er zijn de intrigerende personages van Melanie, de norse, zwijgende oma, van Stefaan, omhooggeklommen tot CEO, haast tegen wil en dank, van tapijtenkammende Mieke en van de rebelse Sarah die onder de al dan niet genetische druk op haar schouders uit wil komen.

Welke richting Saskia De Coster na deze roman uit gaat, is waarschijnlijk nog koffiedik kijken, al wordt het misschien iets internationalers, iets op reis, opnieuw iets experimentelers misschien? Wat het ook wordt, ik zit nu al op het puntje van mijn stoel...