Het is lang geleden dat ik nog eens een boek met dikke tegenzin doorploegd heb. 'Han & Eva' heet het (on)ding, het telt gelukkig (net) geen tweehonderd bladzijden en is bijeengezet in een tamelijk groot lettertype. Een boek dat ik in een paar uur zou kunnen uitlezen heeft me een kleine drie weken beziggehouden, maar dan vooral omdat ik de motivatie miste erin voort te lezen.
Een boek niet helemaal uitlezen doe ik zelden en dus sleepte ik me ook door deze draak. Het concept was nochtans niet zo vreselijk: twee volwassenen met al wat stukgelopen relaties achter de kiezen spelen op safe en sturen elkaar wat e-mails met verhalen, zodat ze elkaar gaandeweg wat beter leren kennen. Alleen is het een en ander zo artificieel en klungelig uitgevoerd dat het weinig aanzet tot doorlezen.
Wat me het meeste ergerde waren de gênante details die vooral hij al vanaf de eerste mail in zijn verhalen stopte. Verhalen over zijn vrouw die hem op een triootje trakteerde, bijvoorbeeld. Wat wil hij bereiken? Dat Eva meteen gaat lopen? Of dat ze zegt: 'Lekker! Wil ik ook! Bij jou of bij mij? Wie nodigen we uit?' Ik denk niet dat ik overdreven preuts ben, maar hier krijg ik jeuk van... en het gaat zo het hele boek door.
Nog iets wat me vreselijk stoorde is dat er geen degelijke structuur in het verhaal steekt. Ja, ze ontmoeten elkaar uiteindelijk en ja, er zit zelfs een min of meer verrassende wending in die ontknoping, maar als je het hele boek bekijkt, dan zie je weinig meer dan een verzameling verhaaltjes en ideetjes die de ene keer al wat handiger of onhandiger aan elkaar werden gezet. Sommige zijn boeiend (de begrafenis van Eva's vader), de meeste te kort of bij de haren getrokken.
'Han & Eva' is naar het schijnt echt gebeurd en ik gun het hen van harte, maar een boeiend boek is het voor mij niet geworden. Ander en beter...
dinsdag 26 februari 2013
Piera Sonnino, Zo was het. Een Italiaanse familie in Auschwitz
Het nadeel van meerdere boeken tegelijk te lezen is dat je er langer over doet om er eentje uit te hebben. In het slechtste geval ga je ook nog eens de personages dooreen haspelen, maar dat was gelukkig niet het geval met 'Zo was het' en 'Han en Eva', om de eenvoudige reden dat er in dat laatste boek maar twee personages van belang rondlopen.
'Zo was het' lijkt misschien een vreemde titel, maar er zit weinig fictie aan het verhaal. De Italiaanse Piera Sonnino heeft een verslag geschreven van wat er met haar familie gebeurde in 1943. Als enige uit een gezin van acht overleefde ze de uitroeiingskampen. Haar vader, moeder en oudste broer werden bijna onmiddellijk na aankomst in het kamp vergast. Haar broers en zussen kenden een langere lijdensweg.
Elke getuigenis van de jodenvervolging bevat ruwweg dezelfde elementen, maar toch grijpen ze een voor een naar de keel. Bij Sonnino beklijft het uitzichtloze vluchten voor Duitse en Italiaanse soldaten, waarbij het gezin soms geholpen wordt door het stilzwijgen van onbekenden, maar even goed wordt weggestuurd door bange boeren en altijd dichter bij hun arrestatie staat dan ze zouden willen. Ook het absurde van hun eigenlijke aanhouding blijft aan de ribben kleven: rustig, alsof het bijna een familie-uitstapje betreft. Of de harteloosheid van de kampsoldaten: Piera's grote zus wordt overgebracht naar een ander kamp zonder dat ze eerst afscheid kunnen nemen, voor ze zelfs maar beseffen dat ze elkaar nooit meer zullen zien. Wanneer jongere zus Bice sterft, blijft haar lijk vier dagen buiten in de vrieskou liggen voor het bedekt wordt door de sneeuwval.
'Zo was het' is een kort maar daarom niet minder aangrijpend relaas. Vaak zakelijk en nuchter, zeker in het begin. Soms beeldend, zoals wanneer Piera haar bril kwijtraakt en alles letterlijk, maar ook figuurlijk troebel wordt. Zelfs in wat ze niet beschrijft is Sonnino trefzeker: de soldaten beschouwen joden niet als mensen; zij neemt wraak door hen dood te zwijgen in haar boek.
Piera Sonnino's verslag van de gebeurtenissen is een bevreemdend boek waar je als lezer nooit helemaal meegesleurd wordt, maar waar je dat eigenlijk ook niet wenst.
'Zo was het' lijkt misschien een vreemde titel, maar er zit weinig fictie aan het verhaal. De Italiaanse Piera Sonnino heeft een verslag geschreven van wat er met haar familie gebeurde in 1943. Als enige uit een gezin van acht overleefde ze de uitroeiingskampen. Haar vader, moeder en oudste broer werden bijna onmiddellijk na aankomst in het kamp vergast. Haar broers en zussen kenden een langere lijdensweg.
Elke getuigenis van de jodenvervolging bevat ruwweg dezelfde elementen, maar toch grijpen ze een voor een naar de keel. Bij Sonnino beklijft het uitzichtloze vluchten voor Duitse en Italiaanse soldaten, waarbij het gezin soms geholpen wordt door het stilzwijgen van onbekenden, maar even goed wordt weggestuurd door bange boeren en altijd dichter bij hun arrestatie staat dan ze zouden willen. Ook het absurde van hun eigenlijke aanhouding blijft aan de ribben kleven: rustig, alsof het bijna een familie-uitstapje betreft. Of de harteloosheid van de kampsoldaten: Piera's grote zus wordt overgebracht naar een ander kamp zonder dat ze eerst afscheid kunnen nemen, voor ze zelfs maar beseffen dat ze elkaar nooit meer zullen zien. Wanneer jongere zus Bice sterft, blijft haar lijk vier dagen buiten in de vrieskou liggen voor het bedekt wordt door de sneeuwval.
'Zo was het' is een kort maar daarom niet minder aangrijpend relaas. Vaak zakelijk en nuchter, zeker in het begin. Soms beeldend, zoals wanneer Piera haar bril kwijtraakt en alles letterlijk, maar ook figuurlijk troebel wordt. Zelfs in wat ze niet beschrijft is Sonnino trefzeker: de soldaten beschouwen joden niet als mensen; zij neemt wraak door hen dood te zwijgen in haar boek.
Piera Sonnino's verslag van de gebeurtenissen is een bevreemdend boek waar je als lezer nooit helemaal meegesleurd wordt, maar waar je dat eigenlijk ook niet wenst.
woensdag 20 februari 2013
Renate Dorrestein, Hart van Steen
Waarom heb ik nooit eerder een boek van deze dame gelezen? Renate Dorrestein is nochtans een klinkende naam in de Nederlandse literatuur van vandaag. 'Hart van steen' is het eerste boek dat ik van haar lees, maar zeker niet het laatste.
Waarover gaat het? Ellen is het derde kind van Margje en Frits. Het koppel heeft een documentatiebureau, iets wat anno 2013 ondenkbaar zou zijn, maar het verhaal situeert zich in het pre-internettijdperk, de jaren '50 om meer precies te zijn. Dat wil zeggen, een deel van het verhaal. Eigenlijk krijgen we maar liefst drie tijdslijnen tegelijk: eentje over Ellens kindertijd, eentje over wat er na 'het drama' gebeurde en een over het 'nu', wanneer ze in verwachting is van haar eerste kind.
Het knappe van het verhaal is dat het zo perfect wordt uitgewerkt en opgebouwd. Al vrij vroeg kom je te weten dat er iets grondig fout is gegaan in gezin Van Bemmel. Wat er dan exact gebeurd is wordt slechts beetje bij beetje, haast bij toeval, verteld. Ook Ellens rol daarin blijft lang onduidelijk.
Ellen zwalpt tussen heden en verleden via ingenieuze flashbacks die de nodige concentratie vragen maar zo subtiel worden opgebouwd dat je als lezer in Ellens hoofd zit en als het ware met haar meedenkt en voelt.
Subtiliteit en nuance zijn mee de grote kracht van dit boek. Wanneer Carlos/Michiel een ongeval krijgt, gebeurt dat bijna terloops. Had je enkele regels overgeslagen, dan had je het niet eens gemerkt. Zo snel als ongevallen kunnen gebeuren, zo snel is het neergeschreven. De impact is enorm.
Even heb ik gedacht dat er een link moet bestaan tussen titel en auteur (Dorre'stein' en 'Hart van Steen') en bij momenten lijkt het boek wel autobiografisch, zo raak zijn sommige details gekozen, maar het verhaal past te netjes als een puzzel in elkaar. Is dat een bezwaar? Absoluut niet. Je wenst niemand Ellens leven toe... maar het is wel verdomd mooi beschreven.
Waarover gaat het? Ellen is het derde kind van Margje en Frits. Het koppel heeft een documentatiebureau, iets wat anno 2013 ondenkbaar zou zijn, maar het verhaal situeert zich in het pre-internettijdperk, de jaren '50 om meer precies te zijn. Dat wil zeggen, een deel van het verhaal. Eigenlijk krijgen we maar liefst drie tijdslijnen tegelijk: eentje over Ellens kindertijd, eentje over wat er na 'het drama' gebeurde en een over het 'nu', wanneer ze in verwachting is van haar eerste kind.
Het knappe van het verhaal is dat het zo perfect wordt uitgewerkt en opgebouwd. Al vrij vroeg kom je te weten dat er iets grondig fout is gegaan in gezin Van Bemmel. Wat er dan exact gebeurd is wordt slechts beetje bij beetje, haast bij toeval, verteld. Ook Ellens rol daarin blijft lang onduidelijk.
Ellen zwalpt tussen heden en verleden via ingenieuze flashbacks die de nodige concentratie vragen maar zo subtiel worden opgebouwd dat je als lezer in Ellens hoofd zit en als het ware met haar meedenkt en voelt.
Subtiliteit en nuance zijn mee de grote kracht van dit boek. Wanneer Carlos/Michiel een ongeval krijgt, gebeurt dat bijna terloops. Had je enkele regels overgeslagen, dan had je het niet eens gemerkt. Zo snel als ongevallen kunnen gebeuren, zo snel is het neergeschreven. De impact is enorm.
Even heb ik gedacht dat er een link moet bestaan tussen titel en auteur (Dorre'stein' en 'Hart van Steen') en bij momenten lijkt het boek wel autobiografisch, zo raak zijn sommige details gekozen, maar het verhaal past te netjes als een puzzel in elkaar. Is dat een bezwaar? Absoluut niet. Je wenst niemand Ellens leven toe... maar het is wel verdomd mooi beschreven.
zondag 10 februari 2013
Robert Harris, Imperium
"Quousque tandem..." Deze gevleugelde Latijnse woorden uit Cicero's eerste Catilinarische redevoering zijn me op de een of andere manier altijd bijgebleven uit mijn humaniorastudies. Wat Cicero tegen Catilina had, of zelfs maar bij benadering in welke periode ik het tweetal had moeten situeren, ik had moeten gokken. Het is dan ook al een hele tijd geleden dat ik me in de studie van de klassieke oudheid verdiepte.
'Imperium' beschrijft de spectaculaire blitzcarrière van Marcus Tullius Cicero tegen de achtergrond van een snel veranderend Rome. De democratische republiek vertoont meer en meer barstjes en scheuren. Niet toevallig verschijnt tegen het einde van het verhaal een zekere Gaius Julius Caesar ten tonele... Meer nog dan over een van beide heren, gaat het verhaal over de macht in het oude Rome en hoe vluchtig ze is.
Verteller van dienst is Tiro, een slaaf, maar in de eerste plaats de secretaris van de beroemde advocaat. Zijn verhaal start weinig uitnodigend met een stortvloed aan namen, maar wanneer die eenmaal gestalte krijgen en tot leven komen, lijkt de Romeinse politieke wereld even te herrijzen en toont ze verdacht veel gelijkenissen met de huidige.
Dat is tegelijk ook waar ik me in 'Imperium' aan ergerde: al dat politieke gekonkelfoes: brr! Een alternatief is er niet: de machtsstrijd beïnvloedt het leven van de burgers in grote mate, zowel toen als nu. Het is dan ook beangstigend te zien dat Cicero, die gelooft in de democratie maar ook ambitieus zijn carrière wil uitbouwen, geen andere keuze heeft dan zijn idealen één voor één op te bergen. Zijn overwinning mag nog zo spectaculair zijn, hij betaalt er een hoge prijs voor.
Heb ik 'Imperium' graag gelezen? Ja. De inspanningen van Robert Harris om dat verre verleden tot op het bot uit te pluizen en het oude Rome weer tot leven te roepen zijn impressionant. Af en toe had ik het wel even gehad en mocht het verhaal wat mij betreft wat vroeger zijn gestopt, maar telkens bracht één of andere gebeurtenis alles weer in een stroomversnelling en las ik geboeid voort. Je zou kunnen beweren dat Harris de verhaalstof maar voor het grijpen had, maar het boeiend formuleren ervan is een kunst op zich.
Dat betekent niet dat ik me meteen ook op 'Lustrum' (het vervolg) of andere romans van de Amerikaanse auteur wil storten. Daarvoor was dit boek me te veel een (weliswaar boeiende) geschiedenisles. Laat er maar eerst wat tijd over gaan...
Quousque tandem? We zullen wel zien.
'Imperium' beschrijft de spectaculaire blitzcarrière van Marcus Tullius Cicero tegen de achtergrond van een snel veranderend Rome. De democratische republiek vertoont meer en meer barstjes en scheuren. Niet toevallig verschijnt tegen het einde van het verhaal een zekere Gaius Julius Caesar ten tonele... Meer nog dan over een van beide heren, gaat het verhaal over de macht in het oude Rome en hoe vluchtig ze is.
Verteller van dienst is Tiro, een slaaf, maar in de eerste plaats de secretaris van de beroemde advocaat. Zijn verhaal start weinig uitnodigend met een stortvloed aan namen, maar wanneer die eenmaal gestalte krijgen en tot leven komen, lijkt de Romeinse politieke wereld even te herrijzen en toont ze verdacht veel gelijkenissen met de huidige.
Dat is tegelijk ook waar ik me in 'Imperium' aan ergerde: al dat politieke gekonkelfoes: brr! Een alternatief is er niet: de machtsstrijd beïnvloedt het leven van de burgers in grote mate, zowel toen als nu. Het is dan ook beangstigend te zien dat Cicero, die gelooft in de democratie maar ook ambitieus zijn carrière wil uitbouwen, geen andere keuze heeft dan zijn idealen één voor één op te bergen. Zijn overwinning mag nog zo spectaculair zijn, hij betaalt er een hoge prijs voor.
Heb ik 'Imperium' graag gelezen? Ja. De inspanningen van Robert Harris om dat verre verleden tot op het bot uit te pluizen en het oude Rome weer tot leven te roepen zijn impressionant. Af en toe had ik het wel even gehad en mocht het verhaal wat mij betreft wat vroeger zijn gestopt, maar telkens bracht één of andere gebeurtenis alles weer in een stroomversnelling en las ik geboeid voort. Je zou kunnen beweren dat Harris de verhaalstof maar voor het grijpen had, maar het boeiend formuleren ervan is een kunst op zich.
Dat betekent niet dat ik me meteen ook op 'Lustrum' (het vervolg) of andere romans van de Amerikaanse auteur wil storten. Daarvoor was dit boek me te veel een (weliswaar boeiende) geschiedenisles. Laat er maar eerst wat tijd over gaan...
Quousque tandem? We zullen wel zien.
vrijdag 1 februari 2013
Sabine Dardenne, Ik was twaalf en ik fietste naar school
Het is met enige schroom dat ik begin aan 'Ik was twaalf en ik fietste naar school'. Wat gaat het mij aan wat Sabine Dardenne allemaal heeft doorstaan in de macabere kelders van Dutroux? Tegelijk ga ik ervan uit dat het meisje iets uitzonderlijks heeft meegemaakt, haar verhaal wil vertellen, en dat ze zelf wel de grenzen zal bewaken van wat ze wel en niet kwijt wil. Het woord 'moedig' flitst door mijn hoofd. Waar haalt ze de veerkracht vandaan om haar leven weer op de rails te zetten? Nog voor ik het boek gelezen heb, ben ik er al voor gewonnen...
Drie dagen later en ik heb het boek uit... Vreselijk wat Sabine Dardenne en de andere slachtoffers moeten doorstaan hebben. Vreselijk ook dat ze er telkens opnieuw mee geconfronteerd worden. Rond deze tijd doet Dutroux namelijk een aanvraag tot penitentiair verlof. Ik kan me voorstellen dat het voor Sabine en Laetitia op zo'n moment weer allemaal wat opnieuw begint, hoe goed ze hun leven ook hebben opgenomen.
'Ik was twaalf' is het relaas van een meisje dat van haar fiets werd geplukt en werd opgesloten door een psychopaat tot ze tachtig dagen later pas werd bevrijd. Met het boek wil ze voor eens en altijd een antwoord bieden op alle lastige vragen die mensen haar maar blijven stellen, ook al kennen ze het meisje niet of amper. We leren Sabine kennen als een assertieve jongedame met een klare kijk. Haar agressor schildert ze af als een vieze, geslepen idioot.
Drie dagen later en ik heb het boek uit... Vreselijk wat Sabine Dardenne en de andere slachtoffers moeten doorstaan hebben. Vreselijk ook dat ze er telkens opnieuw mee geconfronteerd worden. Rond deze tijd doet Dutroux namelijk een aanvraag tot penitentiair verlof. Ik kan me voorstellen dat het voor Sabine en Laetitia op zo'n moment weer allemaal wat opnieuw begint, hoe goed ze hun leven ook hebben opgenomen.
'Ik was twaalf' is het relaas van een meisje dat van haar fiets werd geplukt en werd opgesloten door een psychopaat tot ze tachtig dagen later pas werd bevrijd. Met het boek wil ze voor eens en altijd een antwoord bieden op alle lastige vragen die mensen haar maar blijven stellen, ook al kennen ze het meisje niet of amper. We leren Sabine kennen als een assertieve jongedame met een klare kijk. Haar agressor schildert ze af als een vieze, geslepen idioot.
Hoe vlot het ook geschreven is, dit boek is geen makkelijke lectuur. Dat mag het ook niet zijn. Het is confronterend, het grijpt naar de keel en het roept eens te meer vragen op in verband met ons rechtssysteem. Vooral is het een getuigenis van een sterke vrouw die wil afrekenen met al het onrecht dat haar wordt aangedaan.
Abonneren op:
Posts (Atom)